شکل گیری شخصیّت:

نوزاد همراه با یک رشته ظرفیت های بالقوّه به دنیا می آید. خصوصیّات جسمانی مانند رنگ جسم و رنگ مو، ریخت بدنی و شکل بینی انسان اساساً در هنگام بسته شدن نطفه تعیین می شود. هوش و بعضی استعدادهای خاص مانند استعداد موسیقی و هنر نیز تا حدّی به وراثت بستگی دارد. شواهد روزافزون نشان می دهد که ممکن است تفاوت های آدمیان از لحاظ پاسخ دهی هیجانی نیز امری فطری است. در یکی از مطالعاتی که با نوزادان، کمی بعد از تولّد آنان صورت گرفته، از لحاظ خصوصیّاتی مانند میزان فعّالیّت، فراخنای توجّه، سازگاری با تغییرات محیط و خلق و خوی کلّی، تفاوت هایی بین آنان دیده شد. ممکن است نوزادی طبعاً فعّال بوده، توجّهش به آسانی از امری منحرف شود و مایل به پذیرش اشیا و افراد جدید باشد. یک نوزاد دیگر ممکن است اغلب اوقات ساکت بوده، در انجام فعّالیّت ها تمرکز زیاد نشان دهد و از هر وضع جدید هراسان باشد. این خصوصیّات آغازین خلق و خو در بسیاری از کودکان که مدّت بیست سال رشد آنان مورد مطالعه ی پیگیر قرار داشت، پایدار مانده است(توماس و چس،1997).

واکنش اولیا در برابر کودکانی که خصوصیّات متفاوتی دارند، فرق دارد. به این ترتیب فرآیند دو سویه ای شروع می شود که ممکن است سبب تشدید بعضی خصوصیّات هنگام تولّد گردد. برای مثال در آغوش گرفتن نوزادی که با این کار به گریه ی خود پایان داده و خود را به شخص می چسباند خوشایندتر است تا به آغوش گرفتن نوزادی که در این حال بدنش را سفت می کند، سرش را برمی گرداند و از گریه باز نمی ایستد. در نتیجه نوزادی که در آغوش دیگران راحت تر است بیش تر بغل می شود تا نوزادی که چنین رفتاری ندارد. به این ترتیب زمینه های رفتاری اوّلیّه ی نوزاد توسّط پاسخ های او تقویت می شود. زمینه های زیستی که شخص با خود به دنیا می آورد بر اثر تجارب دوران شکل می گیرند. بعضی از این تجارب مشترک هستند و اغلب افرادی که در یک فرهنگ یا گروه خاصّ فرهنگی پرورش   می یابند در آن ها سهیمند. دسته ی دیگری از تجارب، مختصّ فرد هستند(شولتز و شولتز،1998، به نقل از سیّدمحمّدی،1379).